ជំងឺមហារីកដោះចាប់ផ្តើម កកើតនៅក្នុងជាលិការបស់ដោះ។ វាគឺជាការលូតលាស់ធំហួស ប្រមាណនិងខុសពីប្រក្រតីរបស់កោសិកាដោះ(ហើយយើងក៍បានដឹងដឹងថា វាជាសាច់ដុះនៅក្នុង ដោះដែលបណ្ដាលឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់។ នៅក្នុងដោះមានក្រពេញមួយចំនួនហៅថាឡុប (lobesមានរាងសំប៉ែត ) ដែលធ្វើ ឱ្យមានទឹកដោះហើយចេញទឹកដោះបន្ទាប់ពីពេលដែលស្ត្រីទើបតែមានទារក។ បំពង់ដែលតភ្ជាប់ក្រពេញទឹកដោះទៅនឹងចុងដោះដែលជាកន្លែងទឹកដោះចេញនោះហៅ ថាបំពង់ទឹកដោះ(duct) ដោះគឺ កើតមកពីក្រពេញទឹកដោះ បំពង់ទឹកដោះ និងជាលិកាដែលតភ្ជាប់និងមានជាតិខ្លាញ់។ ជំងឺ មហារីកដោះ អាចកើតមានឡើងគ្រប់ទីកន្លែងនៅក្នុងដោះ។
ធាតុពិតនៃជំងឺមហារីកដោះ ?
- អត្រានៃជំងឺមហារីកដោះកើនជាលំដាប់ក្នុងចំណោមជនជាតិអាស៊ីអាមេរិកាំង
-ចំពោះស្ត្រី ដែលមានដើមកំណើតពីអាស៊ី និងពីកោះនៃសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិកអត្រានៃជំងឺមហារីកដោះដែលរាលដាលបាន កើនឡើងដល់ទៅ ១៥ ភាគរយក្នុងចន្លោះឆ្នាំ១៩៨៨ និងឆ្នាំ១៩៩៧។
-រវាង ការពិនិត្យឃើញជំងឺមហារីកដោះក្នុងចំណោមស្ត្រីអាស៊ីអាមេរិកកាំង និងស្ត្រីជនជាតិអាមេរិកាំងស្បែកស ឃើញថាសភាពជំងឺរបស់ ស្ត្រីអាស៊ីអាមេរិកាំងច្រើនតែមានសភាពសភាពធ្ងន់ធ្ងរជាងស្ត្រីជនជាតិ អាមេរិកាំងស្បែកស។
-អត្រាដែលអាចមានជីវិតគង់នៅ (បន្ទាប់ពីមានជំងឺមហារីកដោះ) ក្នុងចំណោម ស្ត្រីអាស៊ីអាមេរិកាំង បន្ទាប់ពីបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យហើយ ឃើញថាទាបជាងអត្រារបស់ស្ត្រីជនជាតិអាមេរិកាំងស្បែកស។
-ជំងឺមហារីកដោះអាចព្យាបាលបានដោយជោគជ័យ ប្រសិនបើរកឃើញជំងឺនេះទាន់ពេល
-ជំងឺមហារីក ដោះច្រើនតែកើតមានឡើងក្នុងចំពោះស្ត្រីជនជាតិចិន ហ្វីលីពីន ហាវៃ ជប៉ុន និង កូរ៉េ។ បុន្តែអាចមានឥទ្ធិពលទៅលើស្ត្រីជនជាតិអាស៊ីគ្រប់រូប។
-នៅពេលដែល យើងរកឃើញជំងឺមហារីកដោះក្នុងដំណាក់កាលដែលជំងឺទើបតែកើត អត្រាដែលអាចមានជីវិតគង់នៅក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំដំបូងមានកម្រិតខ្ពស់(ប្រហែល៩៧%)។ បើរកឃើញជំងឺនៅដំណាក់ការធ្ងន់ធ្ងរជាងនេះ គឹបន្ទាប់ពីជំងឺបាននរាលដាលទៅសរីរាង្ពផ្សេង. អត្រាដែលអាចមានជីវិតគង់នៅមានកំរិតចុះថយចុះយ៉ាងខ្លាំង។
តើនរណាខ្លះអាចរងគ្រោះថ្នាក់ដោយសារជំងឺនេះ?
-គ្រោះថ្នាក់អាចកើតមានឡើងចំពោះស្ត្រីគ្រប់រូប សូម្បីតែស្ត្រីអាស៊ីហើយជាពិសេសគឺស្ត្រីដែលមានអាយុច្រើនជាង ៥០ឆ្នាំ។
-ស្ត្រីដែលមានប្រវត្តិគ្រួសារធ្លាប់កើតជំងឺមហារីកដោះដូចជា ម្តាយ ឬបងប្គូនស្រី។
-ស្ត្រីដែលមានប្រវត្តិផ្ទាល់ខ្លួនធ្លាប់កើតជំងឺ មហារីកដោះ ប្រភេទដែលមិនមានគ្រោះថ្នាក់។
-ស្ត្រីដែលមានផ្ទៃពោះលើកទីមួយនៅពេលដែលមានអាយុច្រើន (៣០ឆ្នាំ) មិនដែលមានផ្ទៃពោះសោះ។
-ស្ត្រីដែលឆាប់ចាប់ផ្តើមមានរដូវ ម្ថានការយឺតយ៉ាវក្នុងការអស់រដូវ
-ស្ត្រីដែលចូលចិត្តទទួលទានសាច់ដែលមានជាតិខ្លាញ់ច្រើន ស្ត្រីដែលលើសទម្ងន់ (ធាត់)
រោគសញ្ញានិងអាការរោគ ?
ជំងឺ មហារីកដោះអាចមិនមានរោគសញ្ញាទេនៅពេលដែលជំងឺទើបតែចាប់ផ្តើមកើតហេតុ ដូច្នេះការឱ្យពេទ្យពិនិត្យដោះឱ្យបានទៀងទាត់ជាការសំខាន់ណាស់ ទោះបីអ្នកមិនមានរោគសញ្ញាអ្វីក៍ដោយ (ព្រោះថា អ្នកអាចមានកើតជំងឺនោះ)៖
ដុំសាច់ ឬសាច់នៅក្នុងដោះ ឬនៅម្តុំក្លៀំក
– ដោះមានការផ្លាស់ប្តូរទំហំ ទ្រង់ទ្រាយ និងពណ៌សម្បុរ
- ចុងដោះចេញទឹក
- នៅពេលដែលស្ទាបស្បែកដែលស្រោបដោះ ឃើញថាមានការផ្លាស់ប្តូរ ស្បែកអាចខួចចូល ឬខួចចេញ ឫបែកស្រកា)។
ការណែនាំសំរាប់ការពិនិត្យដោះ ?
ស្ត្រីគ្រប់រូបត្រូវ តែធ្វើតាមគោលការណ៏ណែនាំទាំងនេះជាចាំបាច់ដើម្បីពនិត្យរកជំងឺមហារីក ឱ្យឃីញទាន់ពេល ព្រោះថាជំងឺមហារីកដោះមិនបង្ហាញនូវរោគសញ្ញាទេពេលដែលទើបតែចាប់ផ្តើម។
ការណែនាំ មានដូចតទៅៈ
-ស្ត្រីដែលមានអាយុច្រើនជាង៤០ឆ្នាំ ត្រូវតែឱ្យគ្រូពេទ្យថតដោះ និងពិនិត្យដោះបែបស៊ីប៉ីអី (CBE) ឱ្យបានរៀងរាល់ឆ្នាំ។
-ស្ត្រីដែលមានអាយុពី២០ឆ្នាំ ទៅ៣៩ឆ្នាំ ត្រូវឱ្យគ្រូពេទ្យពិនិត្យដោះបីឆ្នាំម្តង។
-ស្ត្រីគ្រប់រូបដែលមានអាយុច្រើនជាង២០ឆ្នាំ ត្រូវពិនិត្យដោះដោយខ្លួនឯងរៀងរាល់ខែ។