Wednesday, May 15, 2013

វ៉ាក់សាំង​ផ្តាសាយ​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​ដូចម្តេច​?

​រហូតមកទល់​សព្វថ្ងៃ ពុំទាន់​មាន​ថ្នាំ​ព្យាបាល​ពិសេស​សម្រាប់​ផ្តាសាយ ហេតុនេះ​វិធានការ​តែ​១​គត់​សម្រាប់​ជំងឺ​នេះ​គឺ​ចាក់​វ៉ាក់សាំង​បង្ការ ។​

​ផ្តាសាយ​និយាយ​រួមនិង​ផ្តាសាយ​បក្ស​និយាយ​ដោយឡែក​តែង​ប្រែប្រួល​ស្មុគស្មាញ​បង្កប់​នូវ​ គ្រោះថ្នាក់​ឆ្លង​រាលដាល​ជាមួយនឹង​អត្រា​បាត់បង់​ជីវិត​ខ្ពស់ (​ផ្តាសាយ A/H1N1, A/H5N1 , A/H7N9...) ។ វ៉ាក់សាំង​ផ្តាសាយ​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​បង្ការ​ល្អ​ចំពោះ​បណ្តា​មុខសញ្ញា​រំញោច ជួយ​ឆ្លង​ផុត​ពេលវេលា​គ្រោះថ្នាក​បំផុត គំរាមកំហែង​ការផ្ទុះ​ជំងឺ​ផ្តាសាយ ។​
-​ប្រសិទ្ធភាព​របស់​វ៉ាក់សាំង​បង្ការ​ផ្តាសាយ
​វ៉ាក់សាំង​ផ្តាសាយ​ត្រូវបាន​ផ្សំ​ពី​ វីរុស​ផ្តាសាយ ។ វា​ជា​ពពួក​វីរុស​បាន​គ្មាន​សកម្មភាព ឬ​ពពួក​វីរុស​បាន​ត្រូវធ្វើ​ឲ្យ​ថមថយ​លទ្ធភាព​បង្ក​ជំងឺ តែ​នៅ​ដូចដើម ។ ពេល​ចាក់​វីរុស​ក្នុង​វ៉ាក់សាំង​នេះ​ចូល​លក្ខណៈ​បង្កើត​អង្គ​បដិបក្ខ​ សរីរាង្គ វា​មិន​បង្ក​ជា​ជំងឺ​ផ្តាសាយ តែ​បែរជា​អាច​រំញោច​សរីរាង្គ​ផលិត​អង់ទីគ័រ​ដ៏​ខ្លាំង និង​ច្រើន​ដើម្បី​ប្រឆាំង​ទប់ទល់​ពេល​មាន​វីរុស​ពិត​ពី​ក្រៅ​ទន្ទ្រាន​ចូល ។​

​ធម្មតា​គេ​ជ្រើស​យក​វីរុស​ផ្តាសាយ​បក្សី B និង​វីរុស​បក្សី A ២​ប្រភេទ​ដើម្បី​ផលិត​វ៉ាក់សាំង​ផ្តាសាយ ។ បរិស្ថាន​ដើម្បី​ចិញ្ចឹម​ផ្សាំ​គឺ​ស៊ុតមាន់​ត្រូវបាន​បង្ក​កំណើត ។​
​វ៉ាក់សាំង​មាន​២​ប្រភេទ គឺ​សណ្ឋាន​ចាក់ និង​សណ្ឋាន​បាញ់​ច្រមុះ ។ សណ្ឋាន​ចាក់​ជា​វ៉ាក់សាំង​ផ្ទុក​វីរុស​ត្រូវ​សម្លាប់ រីឯ​សណ្ឋាន​បាញ់​ច្រមុះ​ជា​វ៉ាក់សាំង​ផ្ទុក​វីរុស​ផ្តាសាយរ​ស់ត្រូវ​បន្ថយ​ កម្លាំង​ពុល ។​
-​ថាមពល​មិន​រៀងរហូត​
​ទោះបីជា​ផលិត​វ៉ាក់សាំង​ក្រោម​សណ្ឋាន​នា វីរុស​រស់​បន្ថយ​កម្លាំង​ពុល ឬ​ជា​វីរុស​បាន​ត្រូវ​ងាប់ នោះ​វា​សុទ្ធ​តែមាន​រួម​លក្ខណៈពិសេស​១​គឺ​រំញោច​សរីរាង្គ​បង្កើត​ស្រទាប់​ អង់ទីគ័រ​មានតម្លៃ​១​ប្រឆាំង​ទប់ទល់​ផ្តាសាយ ។​
​ថាមពល​បង្ការ​របស់​វា​មិន​វែង និង​មិនមាន​លក្ខណៈ​យូរអង្វែង ។ ដោយសារ​វ៉ាក់សាំង​អាច​ផ្ទុក​តែ​១​ឬ​២​ប្រភេទ​អង់​ទី​ហ្សែ​ន​ពិសេស​សម្រាប់​ វីរុស ១​ឬ​២​ប្រភេទ ហេតុនេះ​វា​ពុំមាន​ប្រសិទ្ធភាព​បង្ការ​ចំពោះ​អម្បូរ​ផ្សេងៗ​គ្នា​ទាំងអស់ ។ ហើយ​វីរុស​ផ្តាសាយ​នោះ​មាន​ច្រើន​អនេក ត្រូវបាន​បង្កាត់​ពី​១៨​អម្បូរ H(H1-H17) និង ៩​អម្បូរ (N1-N9) ។ ដោយ​ត្រូវការ​តែ H មួយ​គួបផ្សំ​ជាមួយ N មួយ​នោះ​នឹង​បង្កើតជា​វីរុស​ថ្មី ។ ឧទាហរណ៍ H1 គួបផ្សំ​ជាមួយ N1 ជា​វ៉ាក់សាំង​ផ្តាសាយ​ជ្រូក ។ ប៉ុន្តែ H3 គួបផ្សំ​ជាមួយ N2 នោះ​បែក​បង្កើត​វីរុស​ផ្តាសាយ H3N2 ជា​វីរុស​ផ្តាសាយ​មាន់ ។ វ៉ាក់សាំង​បង្ការ​ជំងឺ​របស់ H1N1 មិន​អាចមាន​ប្រសិទ្ធភាព​បង្ការ​ជំងឺ​សម្រាប់ H3N2 ។​
​លក្ខណៈ​បម្រែបម្រួល និង​ផ្លាស់ប្តូរ​រចនាសម្ព័ន្ធ​អង់​ទី​ហ្សែ​ន​របស់​វីរុស​គឺ​ឥតឈប់ឈរ និង​ទៅតាម​ខួប​ឆ្នាំ ។ អាស្រ័យហេតុនេះ ថ្ងៃនេះ​វ៉ាក់សាំង​នេះ​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​បង្ការ​ជំងឺ តែ​ឆ្នាំក្រោយ​វា​បែរជា​គ្មាន​ប្រសិទ្ធភាព ។​
​សូម្បីតែ​ចំពោះ​វ៉ាក់សាំង​១​ប្រភេទ ប្រសិទ្ធភាព​បង្ការ​ជំងឺ​របស់​វា​ក៏​ខ្លី​ដែរ អូសបន្លាយ​តែ​ពី​៦​ខែ​ដល់​៤​ឆ្នាំ ទោះបី​អ្នក​បាន​ចាក់​ច្រើន​ម្ជុល​ឬ​បាញ់​ច្រើនដង ។​
​អ្នកនឹង​បារម្ភ​ថា ចាក់​វ៉ាក់សាំង​ផ្តាសាយ​ចូលខ្លួន​នោះ​ខ្លាច​តែ​កើត​ផ្តាសាយ​ទៅវិញ​ទេ ។ តែ​ការពិត​រឿងនេះ​ហាក់ដូច​មិនដែល​កើតឡើង ។ ព្រោះ​ចំពោះ​វ៉ាក់សាំង​ចាក់ វីរុស​បាន​ត្រូវកំទេច​ទាំងស្រុង ពោល​គឺថា ពុំមាន​លទ្ធភាព​លុកលុយ​ចូល​កោសិកា​ទៀត វា​បាត់បង់​លក្ខណៈ​ចម្លង​មេរោគ​បង្ក​ជំងឺ ។ ចំពោះ​ប្រភេទ​បាញ់​ច្រមុះ វីរុសរ​ស់បាន​ត្រូវ​បន្ថយ​កំរិត​ពុល​យ៉ាងច្រើន ។ ទន្ទឹម​នោះ ដោយសារ​បរិមាណ​នាំចូល​តាមផ្លូវ​បាញ់​ច្រើនតែ​មិនធំ ហេតុនេះ​អ្នក​អាច​ស្ងប់ចិត្ត​ទាំងស្រុង គឺ​មិនអាច​កើត​ផ្តាសាយ​បាន ។​
-​យកចិត្តទុកដាក់​ពេល​ប្រើប្រាស់​
​ប្រសិទ្ធភាព​បន្ទាប់បន្សំ​១​តែង​ជួបប្រទះ ​នោះ​គឺ​អ្នក​ត្រូវ​គ្រុនក្តៅ​ដូចជា​ផ្តាសាយ​ពិត សីតុណ្ហភាព​ឡើង​ខ្ពស់ ឈឺ​រួយ​សាច់ដុំ សន្លាក់ និង​ធុញ​មិន​ចង់​ទទួលទាន​របស់​អ្វី​សោះ ។ នោះ​គឺ​ដោយសារ​ប្រតិកម្ម​អង់​ទី​ហ្សែ​ន​អង់ទីគ័រ​បង្កើតឡើង​ដើម្បី​ធ្វើ​ឲ្យ ​លេចឡើង​អង់ទីគ័រ​ថ្មី ។ ក្រោយ ២-3​ថ្ងៃ គ្រុនក្តៅ​ថយចុះ​សន្សឹមៗ ហើយ​យើង​អាច​ត្រឡប់មក​ធម្មតា​វិញ ។​
​ប្រសិទ្ធភាព​បន្ទាប់បន្សំ​ផ្សេង​គឺ ហើយ​ដរ និង​ឈឺ​ត្រង់​កន្លែង​ចាក់ ។ អ្នក​មិនចាំបាច់​ត្រូវធ្វើ​អ្វី នោះ​ជា​សញ្ញា​ធម្មតា​ពេល​ចាក់​វ៉ាក់សាំង ។ ប៉ុន្តែ​ប្រសិន​ឈឺ​ខ្លាំង និង​ទ្រាំ​មិនបាន​នោះ​អ្នក​អាច​ស្អំ​ទឹកកក ។​
​ការ​វិវឌ្ឍន៍​ប្រែប្រួល​គ្រោះថ្នាក់​ បំផុត​អាច​ឥទ្ធិពល​ដល់​អាយុជីវិត នោះ​គឺ​អាលែកហ្ស៊ី​ជាមួយ​បណ្តា​សមាសធាតុ​នៅក្នុង​វ៉ាក់សាំង ។ ប្រសិន​កំរិត​អាលែកហ្ស៊ី​ខ្លាំង​ជ្រុល​នោះ​អាច​បង្ក​ការបាត់​បង់ជីវិត ។​
​នៅ​ចំពោះមុខ​ហានិភ័យ​ដូច្នេះ គេ​នឹងមិន​ប្រើ​វ៉ាក់សាំង​បង្ការ​ផ្តាសាយ​សម្រាប់​បណ្តា​ករណី ៖ កុមារ​អាយុ​ក្រោម​៦​ឆ្នាំ អ្នក​អាលែកហ្ស៊ី​ធ្ងន់​ជាមួយ​ស៊ុតមាន់ អ្នក​ឆ្លង​មេរោគ​ធ្ងន់ ឬ​គ្រុនក្តៅ​ខ្ពស់​ពេក ស្ត្រី​កំពុង​មានគភ៌ ឬ​មានបំណង​មានគភ៌ ក្នុង​រង្វង់​១​ខែ​ខាងមុខ អ្នកមាន​រាងកាយ​អាលែកហ្ស៊ី​ដូចជា​ហឺត អាលែកហ្ស៊ី រលាក​បំពង់ក​អាលែកហ្ស៊ី រលាក​ស្បែក​អាលែកហ្ស៊ី ៕

(ប្រភព៖ ខ្មែរស្ថាបនា)